Financial Fair Play: Αποκάλυψη τώρα!

Το financial fair play (οικονομικό ευ αγωνίζεσθαι, επί το ελληνικότερο) εισήχθη και επισήμως ως όρος στο λεξικό του κυπριακού ποδοσφαίρου στις 12 Μαρτίου, όταν στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου της ΚΟΠ οι κ.κ. Νικ Νικολάου, Σέλτον Πέρι και Πάμπλο Ροντρίγκεζ προχώρησαν σε μια πρώτη αδρή σκιαγράφηση αυτού του νέου πακέτου κανονισμών της UEFA υποσχόμενοι πως προϊόντος του χρόνου θα επανέρχονται με πρόσθετες τοποθετήσεις και επεξηγήσεις επί του θέματος.

Αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα και τη σημασία του ffp για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο του αύριο, η «Α.τ.Κ.» προχωρεί σε μια αναλυτική παρουσίαση αυτής της δέσμης μέτρων. Γιατί προέκυψε η ανάγκη για το οικονομικό ευ αγωνίζεσθαι; Από πόσα και ποια στάδια πέρασε η εξέλιξή του; Ποιοι είναι οι στόχοι που προαλείφεται να εξυπηρετήσει; Πώς λειτουργεί; Ιδού οι απαντήσεις.

ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΥΠΑΡΞΗΣ

Από το ξεκίνημα της θητείας του στον προεδρικό θώκο της UEFA ο Μισέλ Πλατινί υποχρεώθηκε να έρθει αντιμέτωπος με τα διαρκώς αυξανόμενα χρέη των ευρωπαϊκών ομάδων -και δη των κορυφαίων. Δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη οξυδέρκεια για ν’ αντιληφθεί πως η συγκεκριμένη φούσκα δεν θα αργούσε να σκάσει και ότι το licensing δεν επαρκούσε για να αποτρέψει τη συγκεκριμένη εξέλιξη. Το αποδείκνυε η πραγματικότητα που έφερνε μόλις το 53% των 732 συλλόγων πρώτης κατηγορίας όλων των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων να έχει κλείσει το οικονομικό έτος 2008 ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Ο 54χρονος Γάλλος ανέθεσε στο επιτελείο του να ερευνήσει και να διαπιστώσει αν το (εφαρμοζόμενο στις Η.Π.Α.) salary cup μπορούσε να εφαρμοστεί και στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, όπως ζητούσαν αρκετοί σύλλογοι. Αφ’ ης στιγμής έλαβε αρνητική απάντηση, η άμεση προώθηση του financial fair play ήταν μονόδρομος στην προσπάθεια θωράκισης του licensing. Το σύστημα αδειοδότησης αποδείχθηκε αναποτελεσματικό, διότι αποτελεί την απεικόνιση της οικονομικής κατάστασης ενός συλλόγου μια δεδομένη χρονική στιγμή.

Το ffp έρχεται να καλύψει το κενό θέτοντας στο μικροσκόπιο την οικονομική λειτουργία ενός σωματείου τόσο στη διάρκεια μιας σεζόν όσο και σε βάθος τριετίας. Και αυτές δεν είναι οι μοναδικές διαφοροποιήσεις. Εφ’ εξής ο έλεγχος περνά από τις εγχώριες ομοσπονδίες στην UEFA και οι επιπτώσεις για όσους παραβιάζουν τους κανονισμούς μπορούν να επιβληθούν ανά πάσα στιγμή.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Όπως προαναφέρθηκε, το ffp εξετάζει κατά πόσον μια ομάδα παρουσιάζει ισορροπία εσόδων-εξόδων (break even) τόσο στη διάρκεια ενός οικονομικού έτους όσο και την προηγούμενη τριετία. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που το ffp θα εφαρμοστεί πλήρως από τον Μάιο του 2015, όταν δηλαδή για τους συμμετέχοντες στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις συλλόγους θα υπάρχουν οικονομικά δεδομένα για μία τριετία. Αυτή η πενταετία αποτελεί ουσιαστικά την περίοδο χάριτος της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας προς τους υπερχρεωμένους συλλόγους, προκειμένου να βάλουν σε τάξη τα οικονομικά τους.

Τον Μάιο του 2013 η Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου Συλλόγων (Club Financial Control Panel), η οποία θα απαρτίζεται από έναν πρόεδρο και ως οκτώ μέλη (τουλάχιστον τέσσερα θα είναι οικονομικοί ειδήμονες) θα συγκεντρώσει τόσο τα απαραίτητα έγγραφα για το licensing όσο και τις επίσημες οικονομικές καταστάσεις των συλλόγων που έχουν εξασφαλίσει το ευρωπαϊκό εισιτήριο και θα εξετάσει αν έχουν επιτύχει break even για το οικονομικό έτος 2012.

Ως έσοδα λογίζονται τα χρήματα που εισπράττει ένας σύλλογος από την πώληση των τηλεοπτικών και εμπορικών δικαιωμάτων του, εισιτηρίων και ποδοσφαιριστών, από χορηγούς, διαφημίσεις, επενδύσεις και επιστροφές φόρων. Ως έξοδα λογίζονται οι δαπάνες για αγορά ποδοσφαιριστών, μισθούς και συμβόλαια, λειτουργικά έξοδα, πληρωμή παλαιών χρεών, δανείων, φόρων.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι από τον υπολογισμό του break even εξαιρούνται τα έξοδα για την ανάπτυξη και τον μακρόπνοο σχεδιασμό, ήτοι οι επενδύσεις για την ανάπτυξη των ακαδημιών, τη δημιουργία προπονητικών κέντρων, τη βελτίωση των γηπεδικών εγκαταστάσεων και τα συνολικά έργα υποδομής, αφού επιδίωξη της UEFA είναι να στρέψει τους συλλόγους προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Δεδομένου ότι η ελεγκτική επιτροπή θα έχει μόνο ένα οικονομικό έτος προς εξέταση, τον Μάιο του 2013 δεν θα επιβληθούν κυρώσεις, απλώς θα γίνουν συστάσεις προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Από τον Μάιο του 2014 ξεκινά ο πρώτος υπολογισμός του επιτρεπόμενου πλαφόν ζημίας. Όσες ομάδες παρουσιάσουν κερδοφορία, ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς ή ζημία μέχρι πέντε εκατομμύρια ευρώ (ποσό που θεωρείται σχεδόν μηδενικό για την UEFA) για τα οικονομικά έτη 2012 και 2013 (προσθετικά), θα λάβουν το πράσινο φως για τη συμμετοχή στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις της περιόδου 2014-15.

Όσες εμφανίσουν έλλειμμα από πέντε έως 45 εκατομμύρια ευρώ, θα πρέπει να καταβάλουν (εμπράκτως και πιστοποιημένα) αυτά τα χρήματα, προκειμένου να πάρουν άδεια συμμετοχής, ενώ στην πειθαρχική επιτροπή θα παραπέμπονται οι σύλλογοι που στη συγκεκριμένη διετία θα εμφανίζουν χρέος άνω των 45 εκατομμυρίων ευρώ.

Μείωση ορίου ζημίας

Από τον Μάιο του 2015, όταν για πρώτη φορά θα εξεταστούν τρία οικονομικά έτη (2012, 2013, 2014) και θα ολοκληρωθεί η περίοδος χάριτος, το ffp θα ξεκινήσει να λειτουργεί στα πρότυπα του συστήματος υπολογισμού του ευρωπαϊκού συντελεστή των συλλόγων. Κοινώς, τον Μάιο του 2016,  οι συμμετέχοντες στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις σύλλογοι θα «ξεφορτώνονται» το οικονομικό έτος 2012 (είτε είναι θετικό είτε αρνητικό) και θα το αντικαθιστούν με το οικονομικό έτος 2015. Βασική διαφοροποίηση; Εφ’ εξής το όριο της επιτρεπόμενης ζημιάς μειώνεται από τα 45 στα 30 εκατομμύρια ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, προτού γνωμοδοτήσει για ποινές, η ελεγκτική επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη και την προοδευτική οικονομική λειτουργία των συλλόγων. Αυτό σημαίνει ότι διαφορετικής αντιμετώπισης θα τύχει ένας σύλλογος που μειώνει σταδιακά το έλλειμμά του και ένας που περνά από την κερδοφορία στην καταγραφή ζημίας.

Διαρκής έλεγχος

Η δεύτερη κατεύθυνση του financial fair play αφορά τον διαρκή έλεγχο της ρευστότητας ενός συλλόγου. Η ελεγκτική επιτροπή θα δύναται ανά πάσα στιγμή μιας σεζόν να καλέσει για εξηγήσεις μια ομάδα που παρουσιάζει οικονομικά προβλήματα (σ.σ. ενδείξεις αποτελούν οι προσφυγές ποδοσφαιριστών για μη πληρωμή μισθών και προπονητών για μη καταβολή αποζημιώσεων) και, αν δεν πείθεται από αυτές, να της επιβάλλει κυρώσεις.

ΣΤΟΧΟΙ

Βασική επιδίωξη του ffp είναι η ένταξη των συλλόγων σε μια συγκεκριμένη οικονομική λογική και λειτουργία: «ξοδεύω όσα έχω ήδη, όχι όσα υπολογίζω ότι ενδεχομένως θα έχω». Μέσα από αυτήν περνά ο τερματισμός της λαίλαπας του σύγχρονου ποδοσφαίρου, ήτοι της συνεχούς δημιουργίας ελλειμμάτων με την πεποίθηση (ή προσδοκία ή ελπίδα) πως αυτά θα καλυφθούν κάποια στιγμή από έναν αγνώστου ταυτότητας και προθέσεων επενδυτή-χρηματοδότη. Η UEFA ευελπιστεί πως η νέα δέσμη κανόνων θα αποθαρρύνει και απομακρύνει όλους τους ιδιοκτήτες που στερούνται υπομονής, οράματος και μακρόπνοων επενδύσεων και για την αυτοπροβολή τους απλώς εκμεταλλεύονται τους συλλόγους, τους οποίους ακολούθως εγκαταλείπουν, ως επί το πλείστον στο χείλος της χρεοκοπίας.

Το financial fair play δεν υπαγορεύει σε μια ομάδα πώς θα πρέπει να κατανείμει τα έσοδά της, ώστε να καλύψει τις υποχρεώσεις της. Την υποχρεώνει, ωστόσο, να κάνει τέτοιον προγραμματισμό, ώστε να διαθέτει ρευστότητα ανά πάσα στιγμή, προκειμένου να καλύπτει τις υποχρεώσεις της έγκαιρα. Και πρέπει επίσης να αποσαφηνιστεί πως η UEFA δεν δύναται να επιβάλλει το ffp στα εγχώρια πρωταθλήματα. Μόνον όσες ομάδες μετέχουν στις διοργανώσεις της (θα) είναι υποχρεωμένες να υποβάλλονται σε αυτόν τον έλεγχο. Εντούτοις η ευρωπαϊκή ομοσπονδία θα προτρέψει τα μέλη της να υιοθετήσουν το ffp για όλους τους συλλόγους. Ο λόγος είναι απλός. Αν δεν το πράξουν, ελλοχεύει ο κίνδυνος να εξασφαλίσει μια ομάδα το παρθενικό ευρωπαϊκό εισιτήριό της, αλλά να μην μπορέσει να το εξαργυρώσει, διότι δεν θα πληροί τις προϋποθέσεις του ffp.

Η εξελικτική πορεία

του financial fair play

Το financial fair play συνελήφθη ως ιδέα προ τετραετίας. Ήταν 4 Απριλίου 2006, όταν ο Λαρς Κρίστερ Όλσον (τότε εκτελεστικός διευθυντής της UEFA) αναφέρθηκε στη θεσμοθέτηση ενός συγκεκριμένου ποσοστού επί των εσόδων, μέχρι το οποίο οι ευρωπαϊκοί σύλλογοι θα μπορούν να ξοδεύουν για μισθούς και συμβόλαια. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, στις 26 Ιανουαρίου 2007, ο Μισέλ Πλατινί -στη βραδιά της εκλογής του στην προεδρία- θέτει ως στόχο την επιβολή οικονομικής δικαιοσύνης στο ποδόσφαιρο και ίσων ευκαιριών ανταγωνισμού.

Στις 19 Μαΐου 2008 με συνέντευξή του στη “Sunday Telegraph” ο 54χρονος Γάλλος επιτίθεται στην Πρέμιερ Λιγκ για τη γιγάντωση των χρεών των συλλόγων της και κηρύσσει τον πόλεμο στην «οικονομική ζούγκλα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου» αποκαλύπτοντας το σχέδιό του να δίνει δικαίωμα συμμετοχής στα ευρωπαϊκά κύπελλα μόνο στους συλλόγους, οι οποίοι θα κλείνουν το οικονομικό έτος με ισοσκελισμένα έσοδα και έξοδα (break even rule).

Προτού συμπληρωθεί ένας μήνας από αυτήν τη διακήρυξη, ο Καρλ-Χάιντς Ρούμενιγκε, πρόεδρος της ECA (European Clubs Association, διάδοχη κατάσταση της περίφημης G-14), ανακοινώνει στις 27 Ιουνίου ότι τα κορυφαία ευρωπαϊκά κλαμπ στηρίζουν το σχέδιο του Πλατινί. Πέντε μήνες αργότερα (28 Νοεμβρίου 2008) ο πρόεδρος της UEFA χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον όρο financial fair play σε συνάντησή του με τους Υπουργούς Αθλητισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία δίνει τη συγκατάθεσή της, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο.

Ακολουθεί, στις 30 Ιανουαρίου 2009, το πράσινο φως της Εκτελεστικής Επιτροπής της UEFA, η οποία στη συνεδρίαση της Νιόν συναινεί στο να γίνουν ακόμη πιο αυστηρά τα κριτήρια αδειοδότησης με προοπτική τη βελτίωση του financial fair play στις ευρωπαϊκές διασυλλογικές διοργανώσεις. Στις 24 Μαρτίου, στη συνεδρίαση της Κοπεγχάγης αποδέχεται την εισήγηση της επιτροπής licencing και της επιτροπής στρατηγικής του επαγγελματικού ποδοσφαίρου για δημιουργία της Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου, η οποία αναλαμβάνει την αποστολή να επιτηρεί την οικονομική λειτουργία των συμμετεχόντων στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις συλλόγων και να βεβαιώνει πως αυτή κινείται εντός των ορίων αδειοδότησης.

Έχοντας εξασφαλίσει τη συγκατάθεση των ομάδων και της επιτροπής διασυλλογικών διοργανώσεων ο Πλατινί παρουσιάζει -τον Αύγουστο του 2009 στο Μονακό- το αναλυτικό σχέδιο για το financial fair play στην Επιτροπή Στρατηγικής του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, από την οποία έλαβε το πράσινο φως να το μεταφέρει στην Εκτελεστική Επιτροπή της UEFA. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2009 η τελευταία εγκρίνει το σχέδιο και τοποθετεί τον Ζαν Λικ Ντεονέ, πρώην πρωθυπουργό του Βελγίου, στην προεδρία της οκταμελούς Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου (μεταξύ των μελών και ο Έλληνας Πανεπιστημιακός Πέτρος Μαυροειδής).

Η οικονομική ζούγκλα σε αριθμούς

1,820 δισ. ευρώ ξόδεψαν το οικονομικό έτος 2008 για μετεγγραφές και μισθούς οι δέκα πιο ακριβές ομάδες της Ευρώπης, τα διπλάσια χρήματα από τις δέκα επόμενες πιο ακριβές

344 εκατ. ευρώ ήταν για το οικονομικό έτος 2008 η ζημιά (άνευ κόστους μετεγγραφών) των 20 κορυφαίων ευρωπαϊκών ομάδων, 735 εκατομμύρια ευρώ με το κόστος μετεγγραφών

1,28 δισ. ευρώ υπολογίζεται πως ήταν το οικονομικό έτος 2008 το χρέος των Μάντσεστερ Γ. (609), Λίβερπουλ (385) και Άρσεναλ (291), ισόποσο δηλαδή των εσόδων και των 20 συλλόγων της Πρέμιερσιπ από την τηλεόραση για δύο χρόνια

791 εκατ. ευρώ αναμένεται να φτάσει στο τέλος της σεζόν το χρέος της Μάντσεστερ Γ., ποσό μεγαλύτερο από το συνολικό χρέος και των 36 επαγγελματικών ομάδων της Γερμανίας

56% της ζημιάς του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου για το 2008 προέρχονται από τις αγγλικές ομάδες

4 δισ. ευρώ υπολογίζεται το συνολικό χρέος των αγγλικών συλλόγων, ποσό μεγαλύτερο από το συνολικό χρέος των υπολοίπων 714 ευρωπαϊκών ομάδων

948 εκατ. ευρώ υπολογίζονται τα χρέη των ισπανικών ομάδων και 448 αυτά των ιταλικών

420 εκατ. ευρώ εκτιμάται πως θα φτάσουν στο τέλος του τρέχοντος οικονομικού έτους οι δανειακές υποχρεώσεις της Ρεάλ

578 εκατ. ευρώ είναι η συνολική ζημιά των 732 ευρωπαϊκών ομάδων για το 2008 (515 εκατ. Ευρώ το 2007)

5,5 δισ. ευρώ έχουν δοθεί υπό μορφή τραπεζικών δανείων στις 732 ευρωπαϊκές ομάδες πρώτης κατηγορίας και το 54% του ποσού έχει χορηγηθεί μόλις σε 20 εξ αυτών

18% ήταν η αύξηση των λειτουργικών εξόδων των ευρωπαϊκών ομάδων πρώτης κατηγορίας (ανέρχονται στα 12,1 δισ. ευρώ), 10.6% ήταν η αντίστοιχη αύξηση των εσόδων (11,5 δισ. ευρώ)

49 ομάδες δεν πήραν από τις ομοσπονδίες τους το πράσινο φως για συμμετοχή στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, διότι δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις αδειοδότησης

53% των 732 ευρωπαϊκών ομάδων πρώτης κατηγορίας έκλεισαν το οικονομικό έτος 2008 με ισοσκελισμένα έξοδα - έσοδα

57 ευρωπαϊκές ομάδες ξοδεύουν το 100% των εσόδων τους σε μισθούς και συμβόλαια ποδοσφαιριστών

35% των ευρωπαϊκών ομάδων έχει χρέη που υπερβαίνουν τον ετήσιο τζίρο τους
Δημοσιεύτηκε στην ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ