Διατλαντική συμφωνία: επιχειρηματικός ολοκληρωτισμός

του Λεωνίδα Βατικιώτη
Το ιδεώδες του πλήρους ανταγωνισμού που φαντάστηκε πλήθος αστών οικονομολόγων βρίσκει την πλήρη του πραγμάτωση στα έγγραφα της Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) που έδωσε στη δημοσιότητα η Greenpeace, σπάζοντας για πρώτη φορά το τείχος σιωπής που περιβάλλει τις διαπραγματεύσεις (Πατώντας εδώ έχετε πρόσβαση στη σελίδα με τις αποκαλύψεις της Greenpeace κι εδώ για το έγγραφο για τον ανταγωνισμό)

Ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση, που για πολλούς εξακολουθεί να αποτελεί εγγύηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και ανάχωμα των τυφλών δυνάμεων της αγοράς, πολλές φορές ξεπερνάει ακόμη και τις ΗΠΑ σε ύμνους υπέρ της ελεύθερης αγοράς.

Αναφέρει, για παράδειγμα, το σχετικό έγγραφο την ακόλουθη πρόταση της ΕΕ: «Οι εταίροι αναγνωρίζουν τη σημασία του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού στις εμπορικές και επενδυτικές τους σχέσεις. Η ενδυνάμωση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού συμβάλλει στο να κάνει τις αγορές να δουλεύουν καλύτερα εξασφαλίζοντας ότι όλες οι εταιρείες ανταγωνίζονται με την αξία τους. Αυτό ωφελεί τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις και την οικονομία ως σύνολο». Οι διαπραγματευτές της ΕΕ προτείνουν μάλιστα την ενσωμάτωση και της ακόλουθης παραγράφου: «Οι εταίροι αναγνωρίζουν ότι επιχειρηματικές πρακτικές και παρεμβάσεις του κράτους ενάντια στον ανταγωνισμό έχουν τη δυναμική να νοθεύουν την κατάλληλη λειτουργία των αγορών και να υπονομεύουν τα οφέλη από την απελευθέρωση του εμπορίου». Στην πυρά λοιπόν το κράτος ζητούν οι Βρυξέλλες!

Στη βάση των παραπάνω μία κρατική φαρμακοβιομηχανία που θα επιχειρήσει να προσφέρει φθηνά φάρμακα σε αρρώστους και να μειώσει το κόστος που αναλογεί στα ασφαλιστικά ταμεία, εξασφαλίζοντας τη δημόσια υγεία, θα κλείσει γιατί υπονομεύει τον πλήρη και ανόθευτο ανταγωνισμό. Αυτό διατάσσει η Διατλαντική Συμφωνία και αυτό θα στηρίξει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που ως τώρα δεν έχει διαφωνήσει στο παραμικρό κι είναι σίγουρο ότι θα στηρίξει την ΤΤΙΡ. Τι κι αν μέχρι στιγμής ο «ελεύθερος και ανόθευτος ανταγωνισμός», τον οποίο εξυμνεί η ΕΕ, το μόνο που έχει καταφέρει είναι να φαλιρίσει τα ταμεία μέσω για παράδειγμα των παράλογων χρεώσεων για εικονικές υπηρεσίες στα μαιευτήρια ή επιβάλλοντας καισαρικές τομές στις γέννες σε βάρος των καταναλωτών και της οικονομίας ως σύνολο κι όχι προφανώς των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, καθώς ουδέποτε τα συμφέροντα τους δεν ήταν κοινά. Οι επιχειρήσεις ανέκαθεν είχαν συμφέρον να ληστεύουν τον καταναλωτή και πιο πολύ τον εργαζόμενο, μειώνοντας το μισθό ακόμη και επίπεδα που δεν του επιτρέπουν να ζήσει, κι ουδέποτε τους σταμάτησε ο ανταγωνισμός…

Το σχετικό ντοκουμέντο για τον ανταγωνισμό ξεκινάει αναφέροντας την πρόταση των ΗΠΑ στο κεφάλαιο με τίτλο Διαφάνεια και τονίζοντας ότι: «1. Οι εταίροι αναγνωρίζουν την αξία των πολιτικών ενδυνάμωσης του διαφανούς ανταγωνισμού. 2. Κατ’ απαίτηση άλλου εταίρου, ένας εταίρος θα καθιστά διαθέσιμα στον αιτούντα εταίρο δημόσια πληροφόρηση που αφορά α) πολιτικές και πρακτικές ενδυνάμωσης των νόμων του ανταγωνισμού β) εξαιρέσεις και απαλλαγές στο ανταγωνιστικό δίκαιο».

Η μεγαλύτερη αυταπάτη που υπάρχει στην παραπάνω παράγραφο κρύβεται στην υπόρρητη παραδοχή πως όλα τα κράτη είναι μεταξύ τους ίσα. Ποιος ξεχνάει όμως την ευκολία, με την οποία από τη μια πρώτα η Γερμανία έκρυψε κάτω από το χαλί τα χάλια των δικών της τραπεζών το 2008 κι ύστερα τα φόρτωσε στις αδύναμες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που ανέλαβαν να τις σώσουν, κι από την άλλη την ολιγωρία των υπόλοιπων κρατών-μελών να αντισταθούν στις απαιτήσεις του τέταρτου γερμανικού Ράιχ; Κι εδώ σύντομα θα αποδειχθεί ότι μερικές χώρες που όλως τυχαίως θα είναι οι πιο μεγάλες, οι ιμπεριαλιστικές, θα είναι πιο ίσες από τις άλλες. Κι οι μεγάλες χώρες που έχουν τις πιο ισχυρές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις θα απαιτούν συνεχώς την κατάργηση εξαιρέσεων και απαλλαγών στο όνομα του ανταγωνισμού από τις μικρότερες χώρες και το άνοιγμα νέων αγορών, μέχρι να επεκτείνουν τη δράση τους σε κάθε γωνιά του κόσμου. Έτσι ο ανταγωνισμός θα αποδειχθεί ότι είναι για λίγες, καλές και κυρίως τις πιο μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις!

Δημόσιες επιχειρήσεις: με όρους αγοράς και μόνον!

«Κάθε εταίρος θα προμηθεύει στον άλλο εταίρο μια λίστα με τις δικές του κρατικές επιχειρήσεις εντός 180 ημερών από την ημέρα που θα τεθεί σε ισχύ αυτή η συμφωνία κι από κει και πέρα θα προμηθεύει κάθε χρόνο μια ανανεωμένη λίστα». Η δημοσιοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, που περιγράφεται στα απόρρητα ντοκουμέντα της Διατλαντικής Συμφωνίας που έφερε στη δημοσιότητα η Greenpeace, θα βοηθάει τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις των μεγάλων χωρών να παρακολουθούν επισταμένα τις κινήσεις υποψήφιων, μελλοντικών τους θυμάτων. (Εδώ το σχετικό έγγραφο)

Η στοχοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, όπως περιγράφεται στο σχετικό κεφάλαιο, διευκολύνεται από την υποχρέωση που αναλαμβάνει κάθε εταίρος να δίνει στη δημοσιότητα (εντός 60 ημερών) στοιχεία που μπορούν να ζητήσουν άλλοι εταίροι και να αφορούν: την οργανωτική δομή και τη σύνθεση της διοίκησης της εταιρείας, τα ετήσια έσοδα ή τις ζημιές της, κι επίσης ονόματα και τίτλους κυβερνητικών αξιωματούχων που λειτουργούν ως στελέχη ή μέλη των διοικήσεων ή άλλων οργάνων που ασκούν άμεση ή έμμεση επιρροή μέσω συνδεδεμένων ή σχετιζόμενων οντοτήτων στην επιχείρηση. (Πρόταση ΕΕ: Άρθρο 7: Διαφάνεια και Εταιρική Διακυβέρνηση).

Η στενή παρακολούθηση των οικονομικών δραστηριοτήτων που εκπορεύονται από το κράτος δεν περιορίζεται μόνο στις επιχειρήσεις. Επεκτείνεται μάλιστα και στα μονοπώλια, για τα οποία κάθε εταίρος είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει τους άλλους εταίρους με ό,τι πληροφορία του ζητήσουν.

Η θανάσιμη απειλή που κρέμεται πάνω από τις δημόσιες επιχειρήσεις επιβεβαιώνεται από τη δημιουργία αρμόδιας Επιτροπής που θα αποτελείται από αξιωματούχους κάθε εταίρου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 που προτείνουν οι ΗΠΑ με τίτλο «Επιτροπή για κρατικές επιχειρήσεις και καθορισμένα μονοπώλια». Στις δραστηριότητες της επιτροπής, που προτείνεται να συνεδριάζει τουλάχιστον μια φορά κάθε χρόνο εκτός κι αν οι εταίροι αποφασίσουν διαφορετικά, θα συμπεριλαμβάνεται η συζήτηση κατόπιν αίτησης κάποιου εταίρου της δραστηριότητας μιας κρατικής εταιρείας ή μονοπωλίου για να διαπιστωθεί η νόθευση των αρχών του εμπορίου ή των επενδύσεων (παράγραφος 3) και, μεταξύ άλλων, «η επισκόπηση της εφαρμογής αυτού του κεφαλαίου».

Το καθεστώς αυστηρής και πολυμερούς μάλιστα εποπτείας, υπό το οποίο θα λειτουργούν οι δημόσιες επιχειρήσεις στο πλαίσιο της ΤΤΙΡ, που έχει χαρακτηριστεί και ως «οικονομικό ΝΑΤΟ», έχει έναν και μόνο σκοπό: Να λειτουργούν με όρους ιδιωτικής οικονομίας και μόνον! Ή, όπως το θέτει η πρόταση των ΗΠΑ στο Άρθρο 4 με τίτλο «Μη διακριτική αντιμετώπιση και εμπορικές δραστηριότητες», να δρουν «σε συμφωνία με τις εμπορικές αντιλήψεις στις αγορές ή πωλήσεις αγαθών ή υπηρεσιών».

Στο παραπάνω πλαίσιο, από το οποίο εξαιρούνται οι κεντρικές τράπεζες, κρατικές αμυντικές βιομηχανίες που θα έχουν στόχο την παραγωγή φθηνού και μη ελεγχόμενου από τους «προστάτες μας» υλικού δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Παράνομες επίσης θα θεωρούνται και εταιρείες αστικών ή υπεραστικών συγκοινωνιών (όπως η ΕΘΕΛ), επειδή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, που αποτελεί το ανώτατο κριτήριο, σε βαθμό τέτοιο, ώστε η εξυπηρέτηση του καταναλωτή (για παράδειγμα κατά πόσο εκτελούνται δρομολόγια όλη τη διάρκεια της ημέρας ή σε απομακρυσμένες περιοχές) ή η προστασία του περιβάλλοντος και πολύ περισσότερο τα συμφέροντα των εργαζομένων (κατά πόσο δηλαδή εργάζονται με αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας) να μην εξετάζονται καν. Εκτός νόμου θα τεθεί επίσης και ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας που συνεχίζει να προσφέρει φθηνές υπηρεσίες στους ασφαλισμένους του. Αν αυτές οι τιμολογήσεις είναι χαμηλότερες της αγοράς, δηλαδή όσων προσφέρει ένα λαμόγιο που αγοράζει με λίζινγκ έναν τομογράφο, προσλαμβάνει και 4-5 τελειόφοιτους ιδιωτικών σχολών υγείας χωρίς μισθό «για να μάθουν τη δουλειά και να αποκτήσουν εμπειρία» και ονομάζει το εμπορικό του «κέντρο υγείας», τότε ο απατεώνας θα μπορεί να μηνύσει το εθνικό σύστημα υγείας, απαιτώντας να λειτουργήσουν οι αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού!

Μικρομεσαίες: ναι, αλλά ποιες;

Η ειδική μέριμνα που υπάρχει για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στα έγγραφα που έφερε στη δημοσιότητα η Greenpeace (εδώ το σχετικό έγγραφο) δεν αναιρούν, αλλά επιβεβαιώνουν πως η ΤΤΙΡ αποτελεί τη Βίβλο του σύγχρονου επιχειρηματικού ολοκληρωτισμού.

Προς αποφυγή παρανοήσεων θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις μιλούμε κι εδώ, μιλούν και στην ΕΕ, αλλά επί της ουσίας γίνεται λόγος για διαφορετικά είδη. Με βάση τον επίσημο ορισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως μεσαίου μεγέθους επιχείρηση -medium sized- ορίζεται εκείνη που απασχολεί από 50 ως 249 εργαζόμενους (κι ο ετήσιος κύκλος εργασιών της δεν υπερβαίνει τα 50 εκατ. ευρώ). Ως μικρή -small- ορίζεται η επιχείρηση που απασχολεί από 10 ως 49 εργαζόμενους (κι έχει κύκλο εργασιών 2-10 εκατ. ευρώ) κι ως πολύ μικρή -micro- η επιχείρηση που απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζόμενους (κι έχει κύκλο εργασιών κάτω από 2 εκατ. ευρώ). Στις δε ΗΠΑ, ως μικρομεσαίες ορίζονται οι επιχειρήσεις που απασχολούν έως 500 εργαζόμενους! Στην Ελλάδα, από την άλλη μεριά, επειδή αν εφαρμοζόταν ο ορισμός της ΕΕ οι ΜΜΕ θα αποτελούσαν το 99% των επιχειρήσεων, ο πήχης των ΜΜΕ κατεβαίνει στους 100 εργαζόμενους. Κατά κοινή δε ομολογία αποτελούν την κατηγορία που βίωσε με τον πιο δραματικό τρόπο την κρίση, καθώς ο αριθμός τους έχει μειωθεί από 745.677 το 2010 σε 531.059 το 2013.

Το ενδιαφέρον που επιδεικνύεται επομένως για τις ΜΜΕ («οι εταίροι επιδιώκουν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη των ΜΜΕ», αναφέρεται για παράδειγμα από την πρώτη κιόλας παράγραφο του σχετικού κεφαλαίου) δεν αφορά την Ελλάδα κι άλλες μικρές χώρες. Αυτό καταδεικνύεται επίσης και από τα μέτρα πολιτικής που προβλέπονται όπως είναι «η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ στις διεθνείς αγορές… η ανταλλαγή πληροφοριών για καλύτερες πρακτικές που θα αυξήσουν την ικανότητα των ΜΜΕ να κάνουν δουλειές σε άλλους εταίρους». Ωστόσο, οι εξαγωγές απαιτούν δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης, εξειδικευμένο προσωπικό, προϊόντα υψηλής εξειδίκευσης ή χαμηλής τιμής και σοβαρούς πόρους. Συνεπώς αν κάποιοι θα ωφεληθούν από αυτές τις κατευθύνσεις, θα είναι ΜΜΕ που έχουν ήδη πλεονεκτήματα στον ανταγωνισμό. Οι υπόλοιπες, στις οποίες συγκαταλέγεται η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών σχετικών επιχειρήσεων, θα πεθάνουν μια ώρα νωρίτερα, ωθώντας την ανεργία και τη φτώχεια σε πολύ υψηλότερα επίπεδα…
Πηγή